دکتر بلورچی تاکید کرد:

به گزارش روابط عمومی شرکت آب منطقه ای تهران، دکتر "محمدجواد بلورچی" امروز (دوشنبه) در آیین اجرای طرح داناب در سطح شهرستان های استان تهران که به همین شرکت آب منطقه ای تهران و به میزبانی اداره آموزش و پرورش شهرستان های استان تهران برگزار شد، گفت: باید توجه کرد که فرهنگ سازی و تغییر نگرش کار زمان بری است اما باید در کنار تلاش برای تغییر نگرش و رفتار در افراد، برای جامعه هیجان نیز ایجاد شود تا به عمق بحران و فاجعه ها به خوبی واقف گردند.

بلورچی با تاکید بر اینکه کشورمان در زمینه مدیریت و حفاظت از منابع آب امروز در حال سقوط آزاد است، گفت: ما در سیاره ای زندگی می کنیم که هیچ راه فراری از آن نداریم و به همین دلیل اگر آلودگی و تخریبی در محیط و طبیعت این سیاره ایجاد کنیم به ناچار گریبانمان را خواهد گرفت و باید با آن زندگی کنیم.

وی با بیان اینکه از حجم آبی که در دسترس است 97 درصد آب شور و تنها سه درصد آب شیرین است، گفت: در این سه درصد سهم آب های زیرزمینی تقریبا 30 درصد است.

وی اضافه کرد: متاسفانه همین 30 درصد آب زیرزمینی را چنان مصرف کرده ایم که نتایج و آثار آن امروز در قالب فرونشست ها و اثرات مخرب در زمین و اقلیم خود را نشان می دهد و منبع مشکلاتی است که امروز با آن دست به گریبان شده ایم.

بلورچی در ادامه سخنان خود به سهم توزیع آب در بخش های کشاورزی و صنعت نیز اشاره کرد و گفت: آمار جهانی نشان می دهد که کشورهای پیشرفته 60 درصد از آب مصرفی را در بخش صنعت و تنها 30 درصد را در بخش کشاورزی مصرف می کنند در حالیکه این رقم در کشورمان برعکس است و ما یک درصد را به صنعت و بیش از 90 درصد را در بخش کشاورزی مصرف می کنیم.

وی یادآور شد: این در حالی است که بهره وری کشاورزی در ایران کمتر از 40 درصد است. اگر در دنیا این میزان آب سهم بخش صنعت می شود به دلیل این است که تولید و ایجاد اشتغال این بخش به مراتب بیش از بخش کشاورزی است. در واقع اختصاص یک درصد آب به صنعت ایجاد اشتغال خواهد کرد که در بخش کشاورزی چنین نیست.

استقرار ایران در انواع کمربندهای مخرب زمین شناسی

بلورچی همچنین اظهار کرد: اگر به جایگاه ایران در نقشه جهان نگاهی کنیم در خواهیم یافت که ایران در کمربندهای مختلفی از زلزله تا کمربند خشک جهان قرار گرفته است. در حالیکه ما همه مواهب الهی را مثل نفت، دریاها و سرزمین چهارفصل داریم اما در کنار این مواهب در کمربند خشکسالی و زلزله و سایر مخاطرات زمینی نیز واقع شده ایم.

وی تصریح کرد: با همین وضعیت و شرایط اقلیمی، دو هزار سال پیش در همین سرزمین قنات به عنوان یکی از تاسیسات مهم آبی اختراع و ایجاد شد و حتی ایرانیان در این سرزمین سد ساختند، اما باید فهمید که چرا سدسازی را در سزمین خشک ایران و با تبخیر بسیار بالا ادامه ندادند.

وی با اشاره به آثار پدیده تغییر اقلیم در جهان نیز تصریح کرد: اینکه تغییر اقلیم بر ایجاد مشکلات و بحران های آبی و زیست محیطی اثر گذار است برکسی پوشیده نیست اما آنچه مطالعات ما در دریاچه ارومیه نشان داده است اثر 10 درصدی تغییر اقلیم در شرایط امروز دریاچه است در حالیکه مابقی به دلیل نقش انسانی است.

وی تاکید کرد: بهره برداری ناپایدار از منابع آب سبب بروز سیلاب های مخرب، فرونشست زمین، گرد و غبار، خشکی، آلودگی آب و خاک و سایر مخاطراتی می شود که همه اینها به دست انسان ایجاد می شود و هر روز خاک و آب را آلوده و آلوده تر می نماید.

مدیر کل دفتر بررسی مخاطرات زمین شناختی سازمان زمین شناسی همچنین گفت: عملکرد غلط انسان ها سبب شده است تا شرایط امروزی که در جهان و ایران حاکم است به وجود آید. تغییر اقلیم در عصر گرمای جهان تنها پنج درجه تغییر را ایجاد کرده که دو درجه افزایش آن به دلیل فعالیت های بشر تنها در دو قرن اخیر بوده است.

وی با بیان اینکه بیشتر بارش ها در مناطق کوهستانی اتفاق می افتد گفت: تصور این است که آب موجود درآبخوان در اثر بارش های حال حاضر ذخیره می شود در حالیکه باید گفت آب موجود در یک آبخوان حداقل به دو هزار سال قبل باز می گردد که این آب به تدریج جمع شده و در آبخوان ذخیره شده است در واقع این آب حاصل بارش های بسیار زیاد در عصر یخبندان است که امروز ما به راحتی از آن استفاده می کنیم.

بلورچی یادآور شد: بنابراین به راحتی نمی شود با یک بارش و یا در مدتی اندک آبخوان را پر از آب کرد و آن را به شرایط طبیعی بازگرداند.

وی قدمت آبخوان در برخی مناطق کشورمان را مربوط به 12 هزار سال پیش دانست و افزود: چرا تصور می کنیم با یک بارش این ذخایر باز خواهد گشت و آبخوان به وضعیت طبیعی بر می گردد؟ در این شرایط اگر جلوی برداشت آب از چاه ها گرفته نشود نسل های آینده راهی جز مهاجرت از این سرزمین نخواهند داشت.

بلورچی بیان کرد: آبخوان یک ظرف است که ظرفیت مشخص و مخزن مشخصی دارد و هر چقدر که اکنون چاه حفر شود و برداشت از این آب ها بیشتر شود حق آیندگان را برداشت خواهیم کرد. امروز ما هر مقدار آب داشته ایم بیش از اندازه مصرف کرده ایم و به آب کشور لطمه بزرگی زده ایم.

وی ادامه داد: اکنون وضعیت آبخوان در کشور ما سیر نزولی دارد که زمانی نه چندان طولانی، این خط نزولی، ثابت خواهد شد و این به معنای مرگ آبخوان است که دیگر آبی برای برداشت وجود نخواهد داشت.

بلورچی با بیان اینکه در شرایطی که آبی وجود ندارد کشاورزی سنتی اشتباه و غلط است گفت: در این شرایط کشاورزی باید به سوی کشاورزی صنعتی حرکت کند و دیگر استفاده از یک کشاورزی سنتی بی معنا خواهد بود.

وی گفت: از سال 1350 برداشت از آبخوان های کشور افزایش یافته و در سال های 84 و 85  به عددی بالغ بر 80 میلیارد مترمکعب رسیده است که در این سال ها به تدریج از روند افزایشی آن کاسته شده با وجود اینکه تعداد چاه های حفاری شده چند برابر شده است و آن هم به دلیل اینکه دیگر در آبخوان آبی وجود نداشته که بتوان از آن استفاده کرد.

آب اموال شخصی نیست بلکه یک مقوله ملی است

بلورچی با تاکید بر اینکه آب اموال شخصی نیست بلکه یک مقوله ملی است گفت: برخی تصور می کنند که چون آب در زمین یا ملک شخصی آن ها قرار گرفته پس اموال شخصی است و به قیمت های گزاف در برخی مناطق کشور آن را به فروش می رسانند در حالیکه آب اموال عمومی است و به همه مردم تعلق دارد.

وی تصریح کرد: هر مقدار چاه عمیق تری حفر کنیم آب های زیرزمینی نیز به همان مقدار پایین تر می رود و خشک شدن قنات ها و چاه ها به دلیل همین حفاری های بیش از حد در مناطق مختلف کشور است.

بلورچی یادآور شد: امروز در ایران 60 درصد دریاچه ها و تالاب ها خشک شده است. دریاچه پریشان که زمانی منبع و سرچشمه حیات و زندگی بود امروز محل مرگ و نابودی است. پدیده گرد و غبار امروز به یک پدیده دائمی در کشور تبدیل شده است که این پدیده با مالچ پاشی و روش های سطحی قابل حل نیست.

وی با اشاره به وقوع جنگ آب در جهان گفت: ساخت سد آتاتورک در ترکیه و دو سد بزرگ دیگری که در این کشور در حال ساخت است تمامی آب هایی که به پایین دست می رسید را جمع کرده و در حقیقت این سد به اندازه کل سدهای ایران آب ذخیره می کند. در واقع یک پرده از حقیقت جنگ های امروز در این منطقه به دلیل ساخت چنین سدهایی است.

وی تاکید کرد: بنابراین ما باید به سوی یک دیپلماسی آب حرکت کنیم و از این دیپلماسی استفاده کنیم.

بلورچی پدیده خشکسالی و گرد و غبار را از دلایل استفاده بدون حساب و کتاب از آب های زیرزمینی برشمرد و گفت: در کنار چنین مسائلی، توسعه بیماری های انسان و دام به ویژه در مناطقی که سرزمین خشک شده و آبی وجود ندارد رواج خواهد داشت. وقتی آب به تدریج پایین می رود خلل و فرج داخل خاک از آب خالی شده و فضای خالی از بین می رود و در این حالت آبخوان برای همیشه از دست خواهد رفت.

وی اضافه کرد: فرونشست به دو شکل اتفاق می افتد یکی به شکل ناحیه ای که کل دشت به صورت یکسان و اندک اندک فرو می افتد و تنها وقوع یک زلزله کوچک چهار ریشتری کافی است که تاسیسات چنین منطقه ای را نابود کند و دوم به شکل فروچاله ها است که به یکباره زیر سطح زمین خالی شده و تا زمانیکه به سطح نرسد و به کل فرو نریزد قابل فهم نخواهد بود.

محلی فکر کردن مشکل اساسی در مدیریت آب

بلورچی یکی از مشکلات و چالش های موجود در کشور را محلی فکر کردن عنوان کرد و گفت: متاسفانه به جای نگرش ملی بسیاری از مسوولان محلی فکر می کنند و برای همین است که کشت برنج در دشت ورامین صورت می گیرد، فلان صنعت در یکی دیگر از استان ها  و شهرها ایجاد می شود در حالیکه به هیچ عنوان به مساله آمایش سرزمین و مدیریت آب نگاه نشده است.

وی اظهار کرد: در مطالعاتی که اخیرا انجام شده فرونشست دشت تهران از 17 سانتی متر به حدود 36 سانتی متر رسیده است؛ یعنی هر روز یک میلی متر فرونشست در این منطقه اتفاق می افتد و اگر خدای نکرده زلزله ای در تهران اتفاق افتد تعداد قربانیان و میزان خسارت ها به مراتب بیشتر خواهد شد.

وی حفر بیشتر چاه آب در کشور را به مکیدن خون از زمین تشبیه کرد و گفت: باید به همه تاکید شود که این منابع تنها مربوط به زمان حاضر و جامعه ما نیست و این آب مربوط به نسل های بعد و سال های آینده نیز می شود.

وی با تاکید بر اینکه باید از همین امروز آغاز کنیم، گفت: قانون اشتباهی که مجلس زمانی برای صدور پروانه و مجوز به چاه های غیرمجاز تصویب کرده است باید بازگردانده شود و در بهره برداری از چاه های موجود نیز باید بازنگری شود.

بلورچی اظهار کرد: به هیچ عنوان این باور درست نیست که آبیاری غرقابی سبب تغذیه آبخوان می شود، اگر سطح آب زیرزمینی در 20 متری زمین بود شاید آبیاری مزارع و باغات به این شکل می توانست به تغذیه آبخوان کمک کند اما سطح آبخوان امروز به 350 متر رسیده و آبیاری کنونی به هیچ عنوان موجب تغذیه نخواهد شد بلکه همه آن تبخیر شده و از دسترس خارج می شود.

وی با بیان اینکه ایران پرمصرف ترین کشور از نظر آب در جهان است گفت: ما باید از روش و تفکر امروز خود فاصله بگیریم و این روش استفاده از آب که در هیچ جای دنیا مرسوم نیست را کنار بگذاریم. شهرهای ما برعکس شهرسازی در دنیا نفوذپذیر نیست و اگر هم باشد به دست خودمان آن را نفوذ ناپذیر می کنیم و به راحتی به خارج شدن آب از دسترس و همچنین تبخیر آن کمک می کنیم.

وی در پایان با انتقاد از برداشت بی رویه شن و ماسه از بستر رودخانه ها، تاکید کرد: برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه و به ویژه از دهانه آبخوان که محل پایین رفت و نفوذ آب است، یک نسل کشی محسوب می شود.